Same opakowania, takie jak kubeczki po jogurtach i butelki na wodę, odpowiadają za około 40% użytych tworzyw sztucznych i stanowią ponad 60% odpadów z tworzyw sztucznych powstających w UE. Z informacji zawartych w raporcie ETO wynika, że właśnie tego rodzaju śmieci bardzo trudno poddają się recyklingowi. W skali UE przerabianych jest niewiele ponad 40% z nich. Zdając sobie sprawę z problemu, Komisja Europejska przyjęła przed dwoma laty strategię na rzecz odpadów tworzyw sztucznych, w ramach której zwiększono cele dotyczące recyklingu. Zgodnie z nimi państwa członkowskie mają do 2025 r. poddawać przetworzeniu 50% odpadów plastikowych, a do roku 2030 – do 55%.

„Aby zrealizować te nowe cele w zakresie recyklingu opakowań z tworzyw sztucznych, UE musi odwrócić bieżącą tendencję – obecnie w UE więcej odpadów jest spalanych niż poddawanych recyklingowi. Stanowi to nie lada wyzwanie” – powiedział odpowiedzialny za raport w tej sprawie Samo Jereb z ETO. Jak zaznaczył, przez pandemię COVID-19 i powiązane z nią względy sanitarne do łask wróciły przedmioty jednorazowego użytku. Tworzywa sztuczne – jego zdaniem – pozostaną podstawowym materiałem w unijnej gospodarce, a jednocześnie będą stanowić coraz większe zagrożenie środowiskowe.

Fakt, że w Europie więcej odpadów z tworzyw sztucznych jest spalanych niż poddawanych recyklingowi, to zdaniem audytorów wina braku odpowiedniej infrastruktury. Dodatkowo od 2021 r. w życie wchodzą nowe zasady międzynarodowe, które sprawią, że wywożenie większości odpadów do państw trzecich, by tam były poddane recyklingowi, będzie zabronione. „Zakaz ten, w połączeniu z brakiem zdolności do przetwarzania tych odpadów w obrębie UE, stanowi kolejne zagrożenie dla realizacji nowych celów” – wskazał Europejski Trybunał Obrachunkowy. Kontrolerzy obawiają się, że doprowadzi to do rozpowszechnienia nielegalnych transportów i przestępczości związanej z odpadami. Tymczasem, jak wskazano w raporcie, UE nie dysponuje wystarczającymi przepisami, by zwalczać takie działania.

KE planuje dokonać zmiany zasad projektowania opakowań (tzw. wymogów podstawowych), które obecnie uznaje się za niemożliwe do wyegzekwowania. Kontrolerzy ETO zwrócili uwagę, że zmiany te mogą pociągnąć za sobą zwiększenie możliwości recyklingu oraz promowanie ponownego użycia wielu przedmiotów. Nowe unijne zasady mają również pozwolić ujednolicić i usprawnić systemy rozszerzonej odpowiedzialności producenta, tak aby w ich ramach promowano zdolność do recyklingu, np. przez wykorzystanie systemu dostosowywania wysokości opłat lub nawet systemów zwrotu kaucji. Zdaniem Europejskiego Trybunału Obrachunkowego zasady te są konieczne, aby UE mogła osiągnąć nowo wyznaczone cele dotyczące recyklingu.